کلاسور یا زونکن نوعی پوشه بزرگ و محکم از جنس مقوا، چوب یا پلاستیک است که با استفاده از گیره‌ای فلزی، کاغذها و اسنادی را که پانچ شده‌اند می توان در آن بایگانی نمود. کلاسورها از لحاظ فاصله بین پانچ ها دارای استانداردهای متفاوتی هستند و بسته به اندازه ممکن است دویست تا پانصد برگ کاغذ گنجایش داشته باشند. کلاسور در سال 1886 توسط فریدریش زونکن (Friedrich Soennecken) آلمانی در شهر بن اختراع شد و به ثبت رسید.
زونکن محصولی کاربردی جهت بایگانی و نگهداری اسناد در تمامی ادارت، سازمان ها و آموزشگاه ها است. عطف زونکن بسته به حجم کاغذی که می توان بایگانی کرد متفاوت است.
واژه زونکن در هیچ یک از زبان های انگلیسی، آلمانی و فرانسه استفاده نمی شود. در فرانسه به آن کلاسور می‌گویند که آن هم در فارسی به کار می رود. زونکن نام مخترع آلمانی این محصول یعنی فریدریش زونکن است که آن را در سال ۱۸۸۶ اختراع کرد و به ثبت رساند.
- جنس بدنه زونکن
مواد سازنده بدنه زونکن بر کیفیت آن بسیار اثر گذار است. کلاسورها جنس های مختلفی دارند: مقوایی، پلاستیکی، چوبی، چرمی و ورنی که در این میان، زونکن های مقوایی و پلاستیکی از محبوبیت بیشتری برخوردارند که توجه به جنس زونکن یکی از مهم ترین ویژگی ها در خرید این محصول است.
زونکن مقوایی
بدنه زونکن از جنس مقوای لمینت شده (چند لایه) بوده و روکش داخلی آن (آستر) می تواند با کاغذ ساده یا سلفونی باشد. کلاسور مقوایی کاربرد تبلیغاتی هم دارد چون روی جلد و روی آستر امکان چاپ وجود دارد.
زونکن پلاستیکی PP
بدنه زونکن پلاستیکی از جنس نوعی پلاستیک به نام پلی پروپلین(PP) است. پلی پروپلین سبک، بادوام و مقاوم در برابر فشار، ضربه، رطوبت و حرارت است. زونکن های مختلف ویژگی های متفاوتی هم دارند. مثلاً برای نگهداری اسناد و مدارک در محیط های مرطوب نباید از زونکن مقوایی استفاده کرد به دلیل آن که رطوبت را به خود جذب می کند.
بنابراین شاید یک کلاسور مرغوب و با کیفیت، برای شرایط و نیازهای شما تعاریف متفاوتی داشته باشد!
- حلقه های قفل
حلقه های قفل شکل های مختلفی دارند که رایج ترین آنها عبارتند از: حلقه “O” شکل، حلقه قوسی (Arch) و حلقه “D” شکل.
حلقه O شکل
با این نوع حلقه میتوان برگه ها را خیلی راحت ورق زد اما برگه ها مرتب و منظم روی هم قرار نگرفته و هم تراز و هم ردیف نمی شوند. کلاسورهایی با این نوع حلقه، گنجایش کمتری دارند و معمولاً حلقه O شکل برای کلاسورهایی مناسب است که عطفشان کمتر از ۳ سانتیمتر باشد. (در ایران این کالاها در دسته بندی کلاسور قرار می گیرند)
حلقه قوسی شکل
با این نوع حلقه اوراق مرتب و هم تراز روی هم قرار می گیرند. همچنین حلقه قوسی اجازه می دهد یک گیره فلزی به آن اضافه شود تا هم اوراق بیشتری در کلاسور جا شده و هم از اوراق بهتر محافظت شود.
- تیگل (رادو)
زبانه های تعبیه شده در وسط زونکن را در اصطلاح تیگل یا رادو می نامند. تیگل،جلد زونکن را به حلقه های قفل چفت کرده و مانع از باز شدن کلاسور می شود و در نتیجه میزان سلامت و مدت ماندگاری اسناد افزایش می یابد.
- نوار فلزی لبه
معمولاً زونکن ها به شکل ایستاده قرار می گیرند در نتیجه به مرور زمان و در اثر استفاده های مکرر لبه های پایینی دچار فرسایش می شوند. در زونکن های مرغوب برای رفع این مشکل، یک نوار فلزی ضد زنگ در لبه های پایین کلاسور تعبیه می شود.
نوار فلزی استحکام زونکن را تقویت و استفاده از آن را آسان تر می کند. لازم به ذکر است وجود این نوار فلزی در جنس مقوایی ضروری است.
- پرچ های نگهدارنده
پرچ های نگهدارنده مقاومت آن را بالا برده تا زونکن بتواند بدون تغییر شکل فشارهای سنگین را تحمل کند. پرچ ها باید فلزی و ضد زنگ باشند.
- حلقه انگشتی
حلقه انگشتی در عطف کلاسور قرار دارد و کمک می کند زونکن را سریع تر و آسان تر از قفسه بیرون بکشید. حلقه انگشتی می تواند از جنس فلز یا پلاستیک باشد. در بایگانی از حلقه های انگشتی رنگی برای کد بندی استفاده می شود که یکی از مهم ترین ویژگی ها در خرید می باشد.
- مقسم
با استفاده از مقسم می توان اسناد را دسته بندی کرد. مقسم دسترسی به اسناد را سریع تر و آسان تر می کند. معمولاً مقسم ها از جنس مقوا و یا پلاستیک هستند.
سه مشخصه ارتفاع و طول و عطف اندازه یک زونکن را مشخص می کنند. این اندازه ها بر اساس اندازه کاغذی که قرار است بایگانی شود مشخص می شود. گنجایش و ظرفیت مقدار کاغذ بایگانی شده را عطف زونکن مشخص می کند. اندازه زونکن یکی دیگر از موارد مهم در انتخاب زونکن است. منظور از اندازه زونکن طول و عرض آن است. اندازه زونکن های استاندارد عبارتند از: A4,A3,B5,A5 در حال حاضر امکان خرید زونکن از سایت فراهم است.