بر اساس نظرسنجی اخیر انجام شده توسط Ipsos، 48% از بزرگسالان و کودکان از بازی های فکری و پازل لذت می برند، برخی از مردم گفتند که این بازی ها آرامش بخش هستند و برخی دیگر بر این باور بودند که پازل موجب تقویت عملکرد مغزشان می شود. قدمت بازی فکری در واقع بیش از 2000 سال است. چینی ها تا 700 سال قبل از میلاد مسیح با "مربع جادویی" بازی می کردند و کوزه های پازلی در قبرس پیدا شده اند که قدمت آنها به 1700 قبل از میلاد می رسد. ما به عنوان انسان دوست داریم خودمان را به چالش بکشیم، مغزمان را تمرین دهیم، مهارت های حل مسئله خود را بهبود بخشیم و از آن لذت ببریم. هر کسی که بازی EXIT را انجام داده باشد، یا در کاتالوگ بازی های Simulacra جستجو کرده باشد، متوجه خواهد شد که بازی های فکری چقدر می توانند لذت بخش باشند... اما انجام پازل مزایای قابل توجه دیگری نیز دارد.
در این مطلب ما به بررسی بهترین بازی های فکری کودکان می پردازیم و شما را با لیست بهترین بازی های فکری کودکان جهت افزایش خلاقیت و توانایی های آنها آشنا می کنیم. امیدواریم بتوانید جهت تقویت فعالیت های ذهنی کودکانتان از آن بهره ببرید.
انجام بازی های فکری چه اهمیتی برای کودک دارد؟
بر اساس تحقیقات منتشر شده در کتاب چگونه پازل ها مغز شما را بهبود می بخشند (علم شگفت انگیز مغز بازیگوش) نوشته ریچارد رستاک، بازی های فکری برای بهبود مهارت های استدلال بصری و ذهنی بسیار خوب هستند. این امر در سایر زمینه های زندگی مانند توانایی رانندگی با ماشین تأثیر مثبت دارد. انجام منظم بازی های فکری نیز به ایجاد ارتباطات جدید در سلول های مغز کمک می کند و حافظه کوتاه مدت کودک را بهبود می بخشد. مطالعه ای که توسط دانشگاه میشیگان انجام شد حتی نشان داد افرادی که به مدت 25 دقیقه در روز بازی فکری انجام می دهند چهار امتیاز در نمرات IQ خود بهبود می یابند. بنابراین یک بازی معمولی Ingenious یا Decrypto حتی می تواند کودکان شما را باهوش تر کند.
بازی های فکری راهی عالی برای تحریک ذهن کودک شما هستند. آنها سرگرم کننده هستند و به بهبود عملکرد شناختی کمک می کنند. اگر به دنبال رشد ذهن جوان کودک خود هستید، توانایی های شناختی خود را تمرین دهید و پایه ای برای سلامت روان ایجاد کنید.
لگو: از بهترین بازی های فکری کودکان
هر والدینی که به دنبال رشد مغزی فرزندان خود هستند، به احتمال زیاد در سال های اخیر هیجان بازی با لگو را در فرزندان خود دیده اند. تعداد فزاینده ای از والدین و مربیان فرصت های یادگیری را می دانند که این آجرهای کوچک در هم تنیده می توانند برای فرزندانشان رشد و شکوفائی را به ارمغان بیاورند. همانطور که محققان کشف کرده‌اند، بازی بلوک های ساختمانی، از جمله ساختنی لگو، طیف کاملی از مزایا را به ذهن در حال رشد کودک ارائه می دهد.
برخی از این مزایا در زمینه های معمول مانند ریاضیات، فعالیت های ذهنی و مهارت های اولیه مهندسی یافت می شوند. همچنین بر روی مهارت های اجتماعی نیز تأثیرگذار است. وقتی بچه ها دور یک میز جمع می شوند تا پروژه ای بسازند چه اتفاقی می افتد؟ آنها یک یا چند نقش را بر عهده می گیرند. کسی که به نحوه تناسب سازه با طرح توجه دارد، مهندس است. تأمین کنندگان، قطعات را جمع آوری می کنند. آنهایی که قطعات را به هم چسبانده اند، سازندگان هستند. در حالی که این عناوین سفت و سخت و رسمی به نظر می رسند، به احتمال زیاد، بچه ها نقش های متعددی را در طول پروژه ایفا می کنند و همه اینها بخشی از یک همکاری است. در سطح عملی، همکاری زمان ارزشمندی برای به دست آوردن مهارت های جدید و انتقال دانش آنها به دیگران است. اما مانند هر موقعیتی که یک یا چند سازنده وجود دارد، احساسات در این زمان می توانند شروع به پرواز کنند. پس میتوان گفت که مناسب ترین بازی فکری کودکان لگو و اسباب بازی ساختنی است. مطالعات نشان می دهند که بازی لگو به انعطاف‌پذیری شناختی، همدلی، ارتباط و حل بهتر مسئله منجر می شود.
بازی فکری دوز
دوز یک بازی سنتی و قدیمی است که از زمان های گذشته تا کنون طرفداران زیادی دارد. این بازی به طور معمول به صورت دو نفره انجام می شود اما این بازی فکری را می توان در گروه های سه نفره، شش نفره، 9 نفره و حتی 12 نفره نیز انجام داد.
بطور مثال در بازی فکری دوز سه نفره، به هر نفر سه مهره سیاه یا سفید داده می شود. به این ترتیب که هر فرد در نوبت خود مهره ای را داخل خانه های خالی میگذارد و این حرکات میتواند به صورت افقی، عمودی و یا مورب انجام شود. هر فردی که بتواند زودتر سه خانه را تسخیر کند، برنده است.
بازی برج تعادل
یکی از بهترین بازی های فکری برای کودکان، برج تعادل است که با هدف افزایش تمرکز و هماهنگی بیشتر چشم و دست طراحی شده است. این بازی در مدل های متنوعی طراحی شده است اما معروف ترین آن بازی برج تعادل چوبی است. در این بازی بسته به مدل کار، شما بلوک های چوبی متعددی برای ساخت یک برج را در اختیار دارید. برای شروع باید این بلوک ها را روی هم بچینید و معمولاً برای اینکار بلوک ها را به صورت افقی و عمودی روی هم سوار میکنند تا یک برج ساخته شود. سپس هر بازیکن باید سعی کند با حفظ تعادل و هماهنگی بین چشم و دستانش، بلوک های چوبی را به آرامی از لابه لای طبقات بردارد به گونه ای که برج خراب نشود. هر کسی که برج تعادل را فرو بریزد، بازنده است.
توجه داشته باشید که امکان برداشتن بلوک های چوبی از دو ردیف بالایی برج وجود ندارد!
مطالعه بیشتر: بهترین بازی های افزایش تمرکز کدامند؟
بازی دومینو
بازی فکری دومینو اولین بار توسط ملوانان انگلیسی برای ایجاد سرگرمی ابداع شد. بازی فکری دومینو از قطعات کوچک مستطیل شکلی تشکیل شده اند که هر دومینو شامل 28 قطعه مستطیلی است. هر کدام از مستطیل ها به دو مربع یکسان تقسیم شده اند که روی هر مربع صفر تا پنج نقطه کشیده شده است که جمعا 66 نقطه وجود دارد.
بازی دومینو با چیدمانی از این قطعات شروع می شود. به این صورت است که بازی با یک مهره آغاز می شود و برای قرار دادن دومینو بعدی باید نقاط موجود در مربع با نقاط موجود در یکی از مربع های دو طرف زنجیره مطابقت داشته باشد؛ بازیکنان با تعداد مساوی شروع می کنند و هر کدام از آن ها که زودتر بتواند دومینوهای خود را بچیند برنده خواهد شد. این بازی فکری به رشد و ایجاد مهارت های فردی کودکان کمک میکند و با مفهوم ریسک پذیر بودن و یا غیرقابل پیش بینی آشنا می شوند!
مکعب روبیک
از بهترین بازی فکری کودکان می توان به مکعب روبیک اشاره کرد. این بازی به افزایش تمرکز و رشد فکری و ذهنی کودکان کمک میکند. با نگاهی به بازی های فکری متوجه می شویم که این بازی ها تنها جنبه سرگرمی ندارند بلکه به پرورش ذهن، رشد خلاقیت و توانایی حرکتی در افراد منجر میشوند. یک مکعب روبیک می تواند به اسباب بازی مورد علاقه فرزند شما و یک بازی فکری فوق العاده تبدیل شود اگر بتوانید آن را به شکل کامل، درست کنید. این یکی از برترین بازی های فکری برای دانش آموزان است و می توان آن را در هر جایی بازی کرد.
پازل: از مناسبترین بازی های فکری کودکان
در عصر حاضر والدین در حال تلاش برای پیدا کردن بهترین بازی فکری که سبب تقویت رشد ذهنی کودکان شود؛ هستند. پازل نوعی از بازی فکری است که دانش فرد را مورد آزمایش قرار میدهد. پازل ها به کودکان شما نحوه قرار گرفتن قطعات در کنار هم، اشکال، اعداد و ... را آموزش میدهند. امروزه پازل های متنوعی در موضوعات متنوع همچون ریاضیات، علوم، جانورشناسی، فضانوردی، ستاره شناسی و حتی پازل هایی از نقاشی های معروف همچون مونالیزا تولید شده اند که شما میتوانید بسته به سن، علاقه و تعداد قطعات پازل آن ها را انتخاب کنید. از آنجایی که ذهن کودکان منبع بی پایانی از ایده های نوین است پس این نوع اسباب بازی می تواند برای آن ها بسیار جذاب و سرگرم کننده باشد و همین موضوع ممکن است در سنین کودکی علاقه به رشته مهندسی و معماری و طراحی و ساخت ماشین آلات را در کودک ایجاد نماید.
فروشگاه اینترنتی دفتردستک انواع متنوعی از پازل با برندهای معتبر جهانی عرضه شده اند که شما می توانید آن ها را خریداری کنید و بعد از ساخت، اثری زیبا و هنری داشته باشید.
بازی فکری راز جنگل
بازی راز جنگل یکی دیگر از بازی های نه چندان قدیمی است که تمامی کودکان ایرانی متولد دهه 60 یا 70 با این بازی زیبا خاطره دارند و هنوز هم در میان کودکان امروز محبوبیت دارد. داستان بازی فکری راز جنگل مربوط به حکمرانی است که می خواهد افراد لایق به دنبال گنج در جنگل سحرآمیز بگردند.
آماده سازی بازی به این صورت است که درختان کاج را بطور ایستاده و تصادفی بر روی صفحه بازی و در 13 نقطه مشخص شده بر روی صفحه بازی چیده می شوند. هر بازیکن یک مهره در اختیار دارد و آنرا در نقطه شروع قرار میدهد. کارت های گنج را به پشت آن در حیاط قلعه روی محل کارت ها قرار دهید. اولین کارت را برگردانید تا تصویر آن مشخص باشد و معین شود بدنبال کدام گنج باید گشت. به کمک تاس تصمیم می گیریم که چه کسی باید بازی راز جنگل را شروع کند.
بازیکنی که بتواند با شماره یک تاس یا بر اساس شماره هر دو تاس در کنار هر کدام از درختان کاج قرار بگیرد، میتواند تصویر زیر آن درخت را نگاه کند و آن را به خاطر بسپارد، البته باید دقت کند تا بقیه رقیبان تصویر زیر درخت را نبینند. اگر شما تصویر کارت موجود در قلعه را پیدا کردید می توانید راه قلعه را در پیش بگیرید. هنگامی که به خانه های اطراف قلعه رسیدید باید با استفاده از شماره هر یک از تاس ها یا مجموع آنها بر روی خانه کلید طلایی بنشینید، اگر نتوانستید روی خانه کلید بنشینید باید بازی را در اطراف قلعه ادامه بدهید و سعی کنید در تاس های بعدی روی خانه کلید قرار بگیرید. برنده کسی است که بتواند سه گنج پنهان را پیدا کند.
بازی اونو (Uno)
یکی دیگر از بازی های فکری که در زبان اسپانیایی و ایتالیایی به معنای یک میباشد، اونو (Uno) است. این بازی به صورت کارتی و گروهی انجام می شود و هدف نهایی و برنده کسی است که در انتها تنها یک کارت در دست داشته و امتیازات بیشتری را کسب نموده باشد. در هر بسته اونو 128 کارت وجود دارد که به هر فرد 7 عدد کارت داده می شود. برای شروع بازی یک کارت بر روی زمین قرار می گیرد و اولین نفر باید در دست خود به دنبال کارت هم شکل یا همرنگ کارت روی زمین بگردد و آن را روی زمین بیاندازد. نفر بعدی اگر مشابه کارت رویی را نداشت، باید یک کارت از روی زمین بردارد. در این بازی قوانین و مقرارت زیادی وجود دارد پس اگر علاقه مند به بازی گروهی هستید میتوانید آن را خریداری نمایید.
مطالعه بیشتر: بهترین بازی تعطیلات تابستانی برای کودک چیست؟
بازی دینگو
بازی دینگو یکی از چالش برانگیزترین و مهیج ترین بازی های فکری است که در میان بزرگ و کوچک طرفداران زیادی دارد. این بازی به سرعت عمل، دقت و توجه بالایی نیاز دارد و کسی برنده است که امتیازهای بیشتری کسب کند نه کارت بیشتر!
روش بازی به این شکل است که ۹ عدد کارت اصلی روی میز چیده می شود و کارت های امتیاز و زنگ در وسط سایر کارت ها قرار میگیرد به شکلی که همه افراد نسبت به آن مسلط باشند. بازی فکری دینگو را به دو روش می توان انجام داد:
- روش اول اینکه در هر مرحله باید یک کارت امتیاز را برگردانید تا همه بازیکنان با دقت ببینند و تصویر آن را روی کارت های بزرگ پیدا کنند و زنگ را به صدا در آورند.
- روش دوم اینکه در هر نوبت یکی از کارت ها را بصورت شانسی بردارید و به مدت چند ثانیه به بازیکنان نشان دهید سپس کارت را مخفی کنید. هر بازیکنی که حافظه دیداری خوبی داشته باشد با سرعت عمل زیاد تصویر را پیدا کرده و زنگ را می فشارد.
در این بازی کسب امتیاز بیشتر بستگی به سرعت عمل و دقت بالای فرد دارد. پس هر فردی که بتواند اشیاء بیشتری پیدا کند و زنگ را به صدا در آورد، آن کارت به او تعلق میگیرد و هر کس که کارت های بیشتری داشته باشد؛ برنده خواهد بود.
بازی مارپیچ
شما در بازی ماریپچ تعادلی یک صفحه چوبی دارید که روی آن مسیرهای مارپیچ طراحی شده است. در این صفحه تعدادی سوراخ نیز وجود دارد. بازی به این صورت است که شما باید از نقطه شروع سعی کنید گوی را به بیرون از مارپیچ هدایت کنید و دقت کنید که گوی به داخل سوراخ های بین مسیر نیفتد. این بازی برای تمامی افراد در هر سن و سالی مناسب است. همچنین این بازی به افزایش ادراک مهندسی، خلاقیت و انعطاف ذهن کودکان، حتی بزرگسالان کمک زیادی می کند و باعث کاهش آلزایمر و بیماریهای ذهنی در دوران سالخوردگی می شود.
خمیر بازی
در لیست بهترین بازی های فکری کودکان خمیر بازی نیز نهفته است. با خمیر بازی توانایی های حرکتی کودک به همراه خلاقیت او رشد می یابد. همچنین یکسری از خمیرهای بازی دارای قالب هایی برای درست کردن اشکال گوناگون گیاهی، حیوانی، اعداد، حروف و ... هستند که باعث شناخت کودک از مفاهیم می شود. خمیر بازی میتواند باعث هماهنگی چشم و دست کودک شود و در آینده تأثیر بسزایی بر روی قدرت یادگیری خواهد داشت.
خمیر بازی امروزه مطابق با الگوهای ساختاری و زیر نظر سازمان جهانی بهداشت تولید می شود. از جمله نکاتی که باید در هنگام خرید به آن توجه کرد تاریخ انقضاء محصول و توجه به گروه سنی درج شده بر روی بسته بندی محصول است.
شطرنج: نمونه ای از بهترین بازی فکری کودکان
شطرنج یک بازی جهانی است که قدمتی بیش از 1500 سال دارد. بازی شطرنج فعالیت فکری پیچیده ای است که نیاز به تفکر، تمرکز و قدرت تصمیم‌گیری بالا دارد.
بازی های رومیزی مانند شطرنج نه تنها سرگرم کننده هستند، بلکه می توانند به پرورش مهارت های ذهنی و اجتماعی کودک نیز کمک کنند. بازی شطرنج یک راه عالی برای کمک به کودکان برای توسعه مهارت های اجتماعی و ایجاد پیوند با دیگران است. جدای از این، انجام بازی هایی مانند شطرنج به مهارت های شناختی جذابی مانند تفکر استراتژیک، تصمیم گیری، تمرکز و هنر حل مسئله نیز نیاز دارد.
سودوکو
سودوکو یک بازی پازل محبوب است که مناسب کودکان و حتی بزرگسالان است. به دلیل قوانین ساده و سر راست و مزایای متعددی که دارد، امتحان خود را پس داده است. این یک بازی پازل اعداد است که در آن بازیکن باید هر مربع خالی را با اعداد بر اساس قوانین خاص پر کند. انجام این بازی اعداد کلاسیک، مغز را تحریک می کند و می تواند به بهبود مهارت های تفکر منطقی، تمرکز و حافظه کودک کمک کند.
بازی حلقه هوش
حلقه هوش یکی دیگر از انواع بازی های فکری است که به رشد ذهنی کودکان کمک میکند. در این بازی یک پایه مخروطی شکل با چندین حلقه با قطرهای مختلف وجود دارد. شما باید از بزرگترین قطر سعی کنید تا یکی یکی حلقه ها درون مخروط بیاندازید. اندازه حلقه و پایه اصلی به گونه ای طراحی شده است، که اگر حلقه ها به ترتیب در پایه اصلی انداخته نشوند، حلقه هوش تکمیل نمیشود. این بازی باعث ایجاد هماهنگی چشم و دست و تمرکز می شود.
بازی پنتاگو
از دیگر بازی های فکری که موجب تقویت ذهن کودکان از همان سالهای ابتدایی می شود، بازی پنتاگو است. در جعبه این بازی، 36 مهره دو رنگ وجود دارد و اولین فردی که بتواند حداقل پنج مهره را پشت سرهم در راستای افقی یا عمودی و یا مورب بچیند برنده است.
کلام آخر
بازی فکری برای رشد شناختی کودک شما مهم است؛ یعنی توانایی کودک شما برای فکر کردن، درک کردن، برقراری ارتباط، به خاطر سپردن، تصور کردن و بررسی آنچه ممکن است در آینده اتفاق بیفتد! کودکان تا قبل از سن پیش دبستانی می خواهند با مفاهیم مختلف و ارتباط بین عناصر آشنا شوند و این ادراک از طریق بازی به بهترین شکل در ایجاد می شود.